ژئوپارک چيست ؟
در واقع "ژئوپارک" منطقه‌اى است که در آن ميراث زمين‌شناسى به خوبى و بصورت پايدار حفظ ومديريت مى‌شود. به عبارت ديگر ژئوپارک سرزمينى است که يک يا چندجايگاه مهم از نظر علمى را در خود جاي داده است و ژئو پارك قشم از بهترين نمونه‌هاي اين نوع پارك در ايران است.
خبرگزاري ميراث فرهنگي_گردشگري_ژئوپارک(Geopark)، مخفف پارک زمين‌شناسى(Geology Park) مى‌باشد وبه سرزمين‌هايى که پديده‌هاى زمين‌شناسى بى‌همتا و تاريخچه تکامل زمين‌شناسى مشخصي دارند گفته مى‌شود.
در واقع "ژئوپارک" منطقه‌اى است که در آن ميراث زمين‌شناسى به خوبى و بصورت پايدار حفظ ومديريت مى‌شود. به عبارت ديگر ژئوپارک سرزمينى است که يک يا چندجايگاه مهم از نظر علمى(نه تنها زمين شناختى، بلکه باستان‌شناسى، اکولوژيکى يافرهنگى) را در خود جاى داده است.
معرفى يک ژئوپارک بر اساس مواردى همچون تکامل کره زمين، شکل زمين، چشم‌انداز زمين(Natural landscape)، تشکيلات زمين‌شناسى، خاک‌شناسى، کانى‌شناسى، سنگ‌شناسى، فسيل‌شناسى، باستان‌شناسى، ميراث فرهنگى، زيست محيطى و مناطق با ارزش ازنظر گونه‌هاى جانورى و گياهى است.
اين مناطق جزئى از يک شبکه جهانى است که بهترين تجارب را بااحترام به حفظ ميراث زمين به اشتراک گذاشته و معيار اصلى آنها، استراتژى توسعه پايدار است.
ژئوپارک ميراث به جاى مانده ازفعاليت‌هاى طبيعى و بشرى در کره زمين است. در اين ميان هر کشورى که از تاريخ کهن وپيچيدگى‌هاى زمين شناختى بيشترى برخوردار باشد، پتانسيل مناسبى را در توسعه اين صنعت به همراه خواهد داشت.
هدف اصلى از ايجاد ژئوپارک‌ها، حراست وحفاظت از ميراث زمين است که در معرض صدمات ناشى از فعاليت‌هاى انسانى قرار دارد.
در پاسخ به نياز روز افزون به يک نهاد بين المللى، براى شناخت سرزمين‌هايى که از نظرزمين‌شناختى و علوم زمين جالب توجه هستند، يونسکو طرحى به نام برنامه "شبکه بين‌المللى ژئوپارک" ايجاد نمود.اين شبکه بسترى براى تشريک مساعى متخصصين و دست‌اندرکاران ميراث زمين خواهد بود.
در حال حاضر 25 ژئوپارک در اين شبکه قراردارند كه از اين تعداد، 8 ژئوپارک در چين و 17 محدوده در اروپا قرار دارد.اين ژئوپارک‌ها در خصوصيات کلى مشترک هستند؛ اما هر کدام درمورد يا موارد خاصى نادر يا منحصر به فردند که باعث تمايز آن ها از ديگر مناطق مى‌گردد.
يکى ديگر از نتايج اين طرح،گسترش ژئوتوريسم مى‌باشد. ژئوتوريسم در همراهى با اکوتوريسم، پديده‌هاى زمين‌شناسى و زيست‌محيطى را به خدمت آرامش روحى انسان‌هاى کنجکاو در مى‌آورد و آنان را در سفرى جذاب، لذت‌بخش و پرخاطره به کشف ناشناخته‌هاى جهان هستى و نزديکى با طبيعت وغوطه‌ور شدن در جاذبه‌هاى طبيعى آفرينش فرا مى‌خواند.
از زمانى که يونسکو طرح شبکه بين المللى ژئوپارک را به اجرا درآورد، شاهد آن هستيم که تعداد زيادى از مکان ها در سراسر دنيا شناسايى و به عنوان ژئوپارک معرفى شده‌اند تا مورد حمايت و حفاظت قرارگيرند.
ايران از جمله سرزمين‌هايى است که به دليل تاريخ کهن وتنوع محيط زمين‌شناسى پتانسيل‌هاى فراوانى براى معرفى ژئوپارک را دارد و بايد مورد توجه قرار گيرد.
ايران بـا وسعـت 1،640،195کيلومتـر مربـع در نيمـه جنـوبى منطقه معتدل شمالى بين '03، °25 و '47، °39 عرض شمالى از خط استوا و '14، °44 و '20، °63 طول شرقي از نصف النهار گرينويچ قراردارد.
از نظر توپولوژى و مورفولوژى سرزمين ايران فلات نسبتاً مرتفعى است که در بخش ميانى کمربند چين‌خورده آلپ_هيماليا قرار دارد.
حدود 90 درصد از خاک کشور در محدوده فلات ايران واقع شده است. ايران در ابتدا جزئى از ابرقاره گندوانا محسوب مى‌شد ولي باتوجه به سرنوشتى که اين ابرقاره از بدو تشکيل تا امروز داشته است، قطعاتى از آن به تدريج جدا شده، برخى به جنوب اورازيا متصل شده و سرانجام قاره آسيا به شکل فعلى خوددرآمده است.
با اين توضيحات، کشور ما در طول دوران‌هاى زمين‌شناسى حوادث بى‌شمارى را پشت سر گذاشته است که مطالعه آنها، زمين‌شناسى ايران را تشکيل مى‌دهد.
از پروتروزوئيک تاکنون تمامي مراحل زمين‌ساختى مربوط به چرخه ويلسون در ايران رخ داده است و هم اکنون نيز غالب اين مراحل در حال تکوين مى‌باشند؛ از ريفت‌هاى درون قاره‌اى(نظير گسل ده شير) تا منطقه فرو رانش(فرو رانش بقاياى نئوتتيس به زير مکران) و مناطق برخوردقاره- قاره (برخورد ورقه عربستان با ورقه ايران زمين در امتداد گسل اصلى زاگرس).
درهر کدام از اين مراحل زمين ساختى محيط هاى ساختارى، ماگمايى، دگرگونى و رسوبى خاصى بوجود آمده‌اند و در هر کدام از اين محيط ها کانسارهاى خاصى تشکيل گرديده‌اند.
موزه علوم و ژئوپارک قشم
موزه ژئوپارک قشم در سال 1384 به طور رسمى گشايش يافت. اين موزه با کمک گرفتن از دارايى موزه حيات وحش قشم و در محل آن موزه برپا شد.
موزه حيات وحش قشم از سال 1377 در محل زير زمين بازار بزرگ ستاره قشم تاسيس شده و به تدريج نمونه هاى جانورى بسيارى از جزيره قشم را جمع آورى و به صورت تاکسيدرمى آماده نمايش کرده بود و با وجود اينکه از ويترين هاى مناسب و تجهيزات موزه‌اى کافى بى‌بهره بود، بازديد کننده قابل توجهى به ويژه در ميان دانش آموزان، دانشجويان و گردشگران داشت.
با اين وجود فعاليت اين موزه براى مدتى متوقف ماند و نمونه هاى جانورى آن به دليل رطوبت موجود در هوا و عدم تهويه، در حال پوسيدن بودند که خوشبختانه مسئولان سازمان منطقه آزاد قشم با دعوت از کارشناسان و عقد قرارداد با پيمانکار، موزه حيات وحش قشم را به صورتى جديد و مدرن طراحى و با هزينه کافى بازسازى کردند. ميزهاى پلاستيکى و غير همشکل که در سراسر موزه از آنها براى چيدن نمونه‌ها استفاده مى شد جمع آورى شد و به جاى آنها ويترين هاى بسيار زيبا گذاشته شد.
اطلاعات علمى بسيار مفيدى گردآورى و به صورت قابل استفاده در قاب‌هاى هم شکل و شکيل در کنار نمونه‌هاى موجود در موزه نصب شد. با اين اقدام نقش آموزشى موزه نيز افزايش يافت.
نمونه هاى جديد جانورى همراه با نقشه هاى متنوع، همچنين عکس‌هاى ماهواره‌اى جزيره قشم، تنوع زيستى و پديده هاى زمين شناسى توانست به شکل بهتر و کامل‌ترى جزيره را به مردم و بازديد کنندگان معرفى کند.
مجموعه کم نظير عکس‌هاى " عبدالخالق طاهرى "که از چهره مردم، شيوه زندگى، صنايع دستى، منظره هاى گوناگون و پديده هاى اعجاب انگيز زمين شناسى قشم تهيه و در اندازه نمايشگاهى با قاب‌هايى زيبا فراهم شده‌اند، نقش بسيار مؤثرى در تقويت جلوه هاى تصويري و معرفى ويژگى هاى گوناگون قشم ايفا مى کنند و مورد توجه بسياري از گردشگران و بازديد کنندگان هستند.
به اين ترتيب، با اقدامات به عمل آمده، عده بازديد کنندگان افزايش يافته و از 100 تا 120 نفر، به بيش از هزار نفر در روز تبديل شده است.
در تعطيلات نوروز تعداد بازديد کنندگان گاهى از 1800 نفر هم گذشته و با نظر سنجى هاى به عمل آمده معلوم شده است که نمايش گونه‌هاى جانورى، پرندگان، پستانداران، خزندگان و صدف هاى گوناگون همراه با ارائه اطلاعات علمى به صورت خلاصه و مفيد جذابيت فراوانى براى بازديد کنندگان در بر دارد.
مدارس شهر قشم و روستاهاى جزيره به تدريج و طبق برنامه از موزه بازديد مى کنند و با ثروت طبيعى بيکران جزيره آشنا مى شوند.
موزه ژئوپارک قشم با وسعتي معادل هزار متر مربع در ضلع شمالي بازار بين المللي ستاره قشم قرار گرفته و داراي بخشهاي زير است:
· مجموعه تاکسيدرمى شامل پرندگان، خزندگان، پستانداران، ماهى ها حشرات و ... به همراه يك کارگاه تاکسيدرمى
· سنگواره ها كه شامل فسيل هاى مربوط به دو کفه اي‌ها و مرجان ها است
· بخش مردم شناسى شامل صنايع دستى بومى مانند لباس‌ها، گليم‌ها، وسايل موسيقى و ...
· بخش انتشارات موزه ژئوپارک قشم كه به ارايه نقشه و کتاب زمين شناسى قشم ، اطلس پرندگان قشم و پراکنش آنها، اطلس ژئوتوريسم قشم، کتابچه جامعه گياهى حرا، کتاب و نقشه پوشش گياهى جزيره قشم مي پردازد.
No comments:
Post a Comment