توسعه صنعت گردشگری ایران از ادعا تا واقعیت

توسعه صنعت گردشگری ایران از ادعا تا واقعیت!
این مطلب کمب عوض شد ولی جنبش خوبی راه افتاد تا دروغین مردان گردشگری دستشان رو شود

رئیس سازمان میراث فرهنگی در حالی از رکورددار شدن و رشد سه درصدی گردشگری ایران تا پایان سال 2010 خبر داده که پیش بینی کارشناسان حاکی از تراز منفی گردشگری و فاصله معنادار آن با سند چشم انداز مبنی بر ورود 20 میلیون گردشگر تا سال 1404 است.

به گزارش خبرنگار مهر، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به تازگی آخرین آماری که سازمان شورای جهانی جهانگردی درباره صنعت گردشگری کشورها منتشر کرده را مبنای ارزیابی خود قرار داده و گفته است که بر اساس این آمار می توان رشد 8 برابری گردشگری ایران را در مقایسه با سایر کشورهای جهان تا پایان سال 2010 پیش‌بینی کرد. حمید بقایی مدعی است با برنامه‌ریزیهای انجام شده ایران در جذب گردشگر در مقایسه با سالهای گذشته تا سال 2010  رکورد دار خواهد شد.

در این میان پرسشی که برای کارشناسان در پی این اظهار نظر مطرح شده این است که این میزان رشد پیش بینی شده برای گردشگری ایران چقدر با اهداف پیش بینی شده با سند چشم انداز 20 ساله کشور منطبق است.

سازمان شورای جهانی جهانگردی در آخرین آمار خود وضعیت گردشگری کشورها را از سال 2010 تا 2020 پیش بینی کرده است. بنابراین گزارش، ایران تا سال 2010 رشد 3.9 درصدی را در صنعت گردشگری خواهد داشت. نگاه خوشبینانه رئیس سازمان میراث فرهنگی در حالی است که بر اساس همین گزارش پیش بینی می شود وضعیت گردشگری ایران تا سال 2020 با رکود مواجه شود.

اردشیر اروجی، کارشناس برنامه‌ریزی فرهنگی و گردشگری در این باره به خبرنگار مهر می گوید: سازمان میراث فرهنگی آمار مربوط به تعداد گردشگران ورودی به کشور را بیش از دو میلیون نفر در سال 88 اعلام کرده است. اما طبق سند چشم انداز 20 ساله گردشگری ایران باید 20 میلیون گردشگر خارجی تا سال 1404 هجری شمسی و 2025 میلادی داشته باشد.

وی ادامه می دهد: باید طبق سند چشم انداز سهم ایران از درآمد گردشگری جهانی از هفت صدم درصد در سال 83 به دو درصد در سال 1404 برسد به گونه ای که ایران در سال 1404 سالانه نزدیک به 25 میلیارد دلار از محل گردشگر ورودی درآمد کسب کند.

اروجی در تحلیل آماری خود از ورود گردشگران به ایران با بیان اینکه تراز ورود و خروج گردشگران ایرانی متناسب نیست، می گوید: رشد منفی 7/8 درصد گردشگران ورودی در مقابل رشد مثبت 8/6 درصد گردشگران خروجی از کشور در پایان نیمه اول سال 1388 باعث شده تفاوت رشد گردشگران ورودی و خروجی کشور به 5/15درصد  برسد.

این کارشناس برنامه ریزی ادامه می دهد: ادامه این وضعیت برای کشور چه به لحاظ فرهنگی و چه به لحاظ اقتصادی اعلام خطر است چون به لحاظ فرهنگی در نیمه اول سال 88 تاثیر گذاری کشورهای خارجی بر گردشگران ایرانی هفت برابر تاثیر گذاری کشور ایران روی گردشگران خارجی است و به لحاظ اقتصادی نیز در وضعیت خوشبینانه در نیمه اول سال 88 ارز خروجی گردشگران ایرانی 14 برابر ارز ورودی گردشگران خارجی برآورد می شود که این تراز منفی گردشگری نیز نسبت به سال گذشته رو به افزایش است.

وی همچنین درباره آمارهایی که سازمان جهانی جهانگردی درباره وضعیت گردشگری کشورها اعلام می کند گفت: این سازمان، گزارشهایی را که مسئولان گردشگری هر کشور درباره وضعیت صنعت گردشگری اعلام می کنند دریافت و ارزیابی و تحلیل می  کند، بنابراین منبع اصلی ارائه وضعیت گردشگری ایران مسئولان سازمان میراث فرهنگی هستند.

اروجی اظهار کرد: تا زمانی که پایگاه آماری مستمری برای وضعیت گردشگری ایران نداشته باشیم قضاوت درباره وضعیت مطلوب گردشگری ایران صحیح نیست.

پیش بینی نه واقعیت

شورای جهانی سفر و گردشگری معمولا وضعیت صنعت گردشگری کشورها را در بازه های زمانی مختلف پیش بینی می کند. مسئولان این سازمان جهانی همواره عنوان کرده اند که این اعداد و ارقام پیش بینی است نه واقعیت. بنابراین هر اتفاق سیاسی اقتصادی یا اجتماعی در کشورها موجب می شود پیش بینی آنها هم تغییر کند، همانطور که بنا به نظر کارشناسان گردشگری جریانات سیاسی اخیر کشور در میزان جذب توریست داخلی ایران بی تاثیر نبوده است.

برنامه ریزیهای ناموفق

بقایی معتقد است که طی سالهای اخیر برنامه‌ریزیهای خوبی برای توسعه گردشگری داخلی و خارجی در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری انجام شده است اما اظهارات هتلداران، کارشناسان گردشگری و آژانسداران کشور به عنوان فعالان این صنعت همواره از رکود و کاهش گردشگران ورودی که منشا رونق گردشگری هر کشور هستند حکایت می کند. 

از سوی دیگر و با وجود وعده‌های مدیران سازمان میراث فرهنگی درباره توسعه زیرساختهای گردشگری و افزایش ورود گردشگران خارجی، خبر از حذف میز ایران در آژانسهای خارجی به گوش می‌رسد به طوری که بسیاری از برنامه ریزیهای مورد اشاره رئیس سازمان میراث فرهنگی در بخش گردشگری چندان موفق اجرا نشده و به شکست منجر شده اند.

به عنوان مثال اجرای طرحهایی مانند "توریست با علائق ویژه"،"ساخت 30 هتل برای بانوان"،"سفر کارت ملی"، "هزار و یک مسیر گردشگری"، "ساخت هتلهای بی شمار وعده داده شده توسط اسفندیار رحیم مشایی"، "ساخت هر 25 کیلومتر یک سرویس بهداشتی بین راهی و مجمتع خدمات رفاهی"، ساخت "هتلهای هفت ستاره" به دلیل عدم پرداخت وام از سوی بانکها و یا نبود حمایتهای وعده داده شده از این پروژه ها، "سفرهای ارزانقیمت" و مانند آن اکنون به دلیل عدم استقبال گردشگران و سرمایه گذاران از آنها متوقف مانده است. 

دبیر جامعه‌ تورگردانان ایران در این باره می گوید: اگر هیچ تلاشی نشود بسیاری از آژانسهای خارجی میز ایران خود را حذف می‌کنند. در آن شرایط بازگرداندن ایران به فهرست مقاصد آژانسها کار بسیار سخت و زمان‌بری  است.

به گفته سیدهادی شیرازی آژانسهای خارجی وقتی از بازاری کناره‌گیری می‌کنند، نام آن را برای یکسال از فهرست مقاصد و بروشورهای تبلیغاتی خود حذف می‌کنند. در واقع، آژانسهای خارجی برای هر منطقه نیروهای خاصی دارند که با حذف آن مقصد این نیروها در بازار دیگری فعال می‌شوند و اگر درآمد آن بازار بیشتر و توجیه‌پذیرتر باشد امکان دارد دیگر سراغ مقصد قدیمی نروند که در این صورت، بازگرداندن شرایط قبل واقعا سخت است.

شیرازی همچنین به اجرا نشدن قراردادهای گردشگری ایران با کشورهای دیگر اشاره کرد و افزود: بسیاری از کشورها به قراردادهایی که برای تبادل و توسعه‌ گردشگری با آنها بسته‌ایم متعهد نیستند به ‌طوری که در سال هزاران نفر ایرانی به ترکیه و عربستان می‌روند بدون اینکه این کشورها برای فرستادن گردشگران خود به ایران تعهدی احساس کنند.

مقایسه آمار سال 2010 با 2020

سازمان جهانی جهانگردی آمار گردشگری کشورها را سالانه در بازه زمانی ده ساله اعلام می کند. در همین رابطه اشکان بروج، کارشناس ارشد توریسم در ترجمه گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری آورده است که در گزارش این شورا به بررسی اثرات اقتصادی توریسم، تحلیل اقتصاد گردشگری کشورها و روند اقتصادی و گردشگری 181 کشور جهان از جمله ایران تا سال 2019 پرداخته شده است که بنابر این گزارش و بر خلاف نظر مسئولان سازمان میراث فرهنگی، وضعیت نامطلوبی برای آینده گردشگری ایران پیش‌بینی می شود.

در مقایسه سالانه گزارش شورای جهانی سفر، اگر چه ایران در سال 2010 رشد 3.9 درصدی را در صنعت گردشگری خواهد داشت اما این میزان آن در سال 2020 به 3.8 درصد خواهد رسید که نشان دهنده کاهش یک دهم درصدی این صنعت است. 

همچنین در گزارش این شورا، رشد اقتصاد گردشگری تا سال 2010 در خاورمیانه منفی یک دهم درصد پیش بینی شده است. این رقم در جهان پنج دهم درصد و در ایران 3.9 درصد است. حمید بقایی در اظهارات خود که تنها به تشریح آمار مثبت گزارش WTO  بسنده کرده معتقد است که ایران در حالی با رشد اقتصاد گردشگری مواجه می شود که سایر کشورهای خاورمیانه در این بخش با رکود مواجهند.

براساس گزارش WTO  تولید ناخالص داخلی ایران از گردشگری تا پایان سال 2010  به 8.4 دهم درصد می رسد اما در همین گزارش آمده این تولید ناخالص در سال 2019 به 8.1  دهم درصد و یکسال بعد از آن به 8 درصد می رسد.

رشد واقعی ناخالص داخلی ایران از گردشگری نیز اگرچه در سال 2019 حدود 4.3 درصد پیش بینی شده اما در سال 2020 این رقم به 3.8 درصد می رسد.

کارشناسان گردشگری معتقدند مردم در جاده ها زیاد تردد می کنند اما گردشگری داخلی به معنای واقعی آن که مسافر به اقتصاد جامعه محلی سود برساند هنوز در ایران وجود ندارد. چون رشد گردشگری داخلی مستلزم آن است که گردشگر در مقصد پول خرج کرده و از مراکز اقامتی و رفاهی استفاده کند نه اینکه مواد غذایی خود را از مبدا با خود به مقصد ببرد و در چادر کنار خیابان بخوابد.

به نظر می رسد آمارهایی که از رشد گردشگری داخلی ایران خبر داده با استناد به چنین تحلیلهای از سوی مسئولان سازمان میراث فرهنگی اعلام شده است. از همین رو شاید پیش بینی وضعیت گردشگری ایران در سال 2020 که تنها پنجسال تا تحقق سند چشم انداز ایران فاصله دارد چندان هم دشوار نباشد... 

..................

گزارش از فاطیما کریمی

خبرگزاری مهر